Bible Commentaries
2 Koningen 22

Verzen 1-2

Josia koning van Juda

Josia is pas acht jaar oud als hij begint te regeren. De naam van zijn moeder wordt genoemd, Jedida, dat betekent ‘lieveling’. Zij is de dochter van Adaja, dat ‘de HEERE is een sieraad’ betekent. De plaats Bozkath is een van de steden van Juda (Jz 15:21; 39).

Het algemene kenmerk van Josia lezen we in 2Kn 22:2. Bij hem is niets aanwezig van de goddeloze kenmerken van zijn vader Amon en zijn grootvader Manasse. Integendeel, hij doet wat juist is in de ogen van de HEERE en gaat “in heel de weg van zijn vader David”. Hij gaat een rechte weg, zonder af te wijken naar rechts of naar links. Altijd is voor een gelovige het gevaar aanwezig om naar rechts, wat staat voor wetticisme, of naar links, wat staat voor liberalisme, af te wijken. Alleen afhankelijkheid van de Heer kan ons voor afwijking naar een van beide kanten bewaren.

Verzen 1-2

Josia koning van Juda

Josia is pas acht jaar oud als hij begint te regeren. De naam van zijn moeder wordt genoemd, Jedida, dat betekent ‘lieveling’. Zij is de dochter van Adaja, dat ‘de HEERE is een sieraad’ betekent. De plaats Bozkath is een van de steden van Juda (Jz 15:21; 39).

Het algemene kenmerk van Josia lezen we in 2Kn 22:2. Bij hem is niets aanwezig van de goddeloze kenmerken van zijn vader Amon en zijn grootvader Manasse. Integendeel, hij doet wat juist is in de ogen van de HEERE en gaat “in heel de weg van zijn vader David”. Hij gaat een rechte weg, zonder af te wijken naar rechts of naar links. Altijd is voor een gelovige het gevaar aanwezig om naar rechts, wat staat voor wetticisme, of naar links, wat staat voor liberalisme, af te wijken. Alleen afhankelijkheid van de Heer kan ons voor afwijking naar een van beide kanten bewaren.

Verzen 3-7

Geld voor herstel van de tempel

Zoals bij alle goede koningen zien we ook bij Josia dat zijn eerste regeringsdaden in verband met zorg voor de tempel staan. Hij geeft opdracht de tempel te herstellen. Zijn eerste zorg is Gods huis, dat tijdens het bewind van de koningen Manasse en Amon in verval is geraakt. Hij geeft de schrijver Safan de opdracht om tegen de hogepriester Hilkia te zeggen dat hij het geld dat in het huis van de HEERE ligt, moet gebruiken voor dat herstel.

Josia heeft in Safan een trouwe en toegewijde helper. Safan heeft enkele zonen en een kleinzoon die net als hij trouwe mensen zijn (Jr 26:24; Jr 29:3; Jr 36:10; Jr 40:5). Deze nakomelingen hebben een positieve invloed uitgeoefend. Het zijn Godvrezende zonen. Het is dus mogelijk om een Godvrezende familie te zijn in een goddeloze tijd. Volledigheidshalve moet ook worden vermeld dat hij een zoon heeft die een afgodendienaar wordt (Ez 8:9-11).

Het geld moet in handen worden gegeven van hen die het werk uitvoeren. Zij kunnen dan de benodigde materialen kopen. Ze kunnen dat doen zonder ‘elk bonnetje te overleggen'. Het is altijd goed om te geven in het vertrouwen dat er goed wordt gehandeld door degene aan wie wordt gegeven. Dat betekent niet dat controle geweigerd mag worden. Controle is vaak wel goed. Controle vindt niet plaats uit wantrouwen, maar omdat altijd de mogelijkheid bestaat dat men zich vergist. Vertrouwen mag je niet eisen, maar moet je geven.

Verzen 3-7

Geld voor herstel van de tempel

Zoals bij alle goede koningen zien we ook bij Josia dat zijn eerste regeringsdaden in verband met zorg voor de tempel staan. Hij geeft opdracht de tempel te herstellen. Zijn eerste zorg is Gods huis, dat tijdens het bewind van de koningen Manasse en Amon in verval is geraakt. Hij geeft de schrijver Safan de opdracht om tegen de hogepriester Hilkia te zeggen dat hij het geld dat in het huis van de HEERE ligt, moet gebruiken voor dat herstel.

Josia heeft in Safan een trouwe en toegewijde helper. Safan heeft enkele zonen en een kleinzoon die net als hij trouwe mensen zijn (Jr 26:24; Jr 29:3; Jr 36:10; Jr 40:5). Deze nakomelingen hebben een positieve invloed uitgeoefend. Het zijn Godvrezende zonen. Het is dus mogelijk om een Godvrezende familie te zijn in een goddeloze tijd. Volledigheidshalve moet ook worden vermeld dat hij een zoon heeft die een afgodendienaar wordt (Ez 8:9-11).

Het geld moet in handen worden gegeven van hen die het werk uitvoeren. Zij kunnen dan de benodigde materialen kopen. Ze kunnen dat doen zonder ‘elk bonnetje te overleggen'. Het is altijd goed om te geven in het vertrouwen dat er goed wordt gehandeld door degene aan wie wordt gegeven. Dat betekent niet dat controle geweigerd mag worden. Controle is vaak wel goed. Controle vindt niet plaats uit wantrouwen, maar omdat altijd de mogelijkheid bestaat dat men zich vergist. Vertrouwen mag je niet eisen, maar moet je geven.

Verzen 8-11

De vondst van het wetboek

Nadat de geschiedschrijver heeft verteld over de opdracht om het huis van God te herstellen, schrijft hij over de vondst van “het wetboek in het huis van de HEERE”. Daar komt in zijn verslag nu de nadruk op te liggen. Wat verder volgt, is de uitwerking die wat in het wetboek geschreven staat, heeft op het hart en het geweten van Josia. De opwekking van Josia wordt gekenmerkt door het vinden van het Woord van God.

We mogen nog wel opmerken dat het vinden van het wetboek gebeurt in samenhang met de zorg voor de tempel. In geestelijke zin kunnen we de toepassing maken dat we Gods Woord, dat wil zeggen de betekenis ervan, zullen ontdekken, als ons hart uitgaat naar wat nu Gods huis is, Zijn gemeente. Wanneer het hart uitgaat naar hetzelfde als waar Gods hart naar uitgaat, is de juiste gezindheid aanwezig om door God onderwezen te worden uit Zijn Woord.

We weten niet wat dit wetboek is, dat ze vinden. Het kan zijn dat het gaat om de vijf boeken van Mozes of alleen om het boek Deuteronomium. Belangrijk is dat ook niet. Waar het om gaat, is de uitwerking van die vondst. Het is overigens een grote genade van God dat Hij als het ware Zijn Woord teruggeeft aan Zijn volk. Er staat wel dat Hilkia zegt dat hij het wetboek “gevonden” heeft, maar dat betekent niet dat hij er naar heeft gezocht. God zorgt ervoor dat hij het vindt.

Als het gevonden is, gaat het Woord aan zijn onstuitbare loop beginnen (vgl. 2Th 3:1). Hilkia, de hogepriester, heeft het gevonden. Hij geeft het aan Safan. Safan gaat erin lezen. Daarna gaat hij met het wetboek naar de koning. Daar aangekomen doet hij eerst verslag van zijn oorspronkelijke opdracht met betrekking tot het geld. Verder horen we niets over het werk aan de tempel. Alle aandacht gaat uit naar het Woord en wat het bewerkt.

Na het verslag over het geld vertelt Safan de koning over het wetboek dat hij van Hilkia heeft gekregen. Hij overhandigt het niet aan de koning als een antiquiteit, om het te bewonderen, maar hij leest het de koning voor vanwege de actualiteit, om erdoor aangesproken te worden. De Bijbel wordt de meeste eer bewezen als we er gelovig in lezen, hem bestuderen en in ons hart opnemen wat we lezen en in praktijk brengen wat tot ons wordt gezegd door de Heer.

Dat zien we bij Josia. De uitwerking die Gods Woord op hem heeft, liegt er niet om. Hij wordt erdoor aangegrepen of nog beter, hij wordt erdoor overmand. Hij is niet alleen door het Woord aangeslagen, maar hij wordt erdoor verslagen. Josia vraagt zich niet af of dit de Bijbel is, of het wel waar is. Hij argumenteert niet, maar het Woord werkt in hem. Hij neemt het aan, “niet als een woord van mensen, maar, zoals het waarlijk is, als Gods Woord, dat ook werkt in u die gelooft” (1Th 2:13).

Bij ons is misschien meer het omgekeerde het geval. Wij hoeven niet naar een Bijbel te zoeken. Vaak hebben we meerdere Bijbels, in verschillende vertalingen en verschillende talen, binnen handbereik, maar het doet ons vaak weinig als we erin lezen. Josia ontdekt de Bijbel. Hij doet een grote vondst, hij vindt “een grote buit” (Ps 119:162). Het verscheurt zijn hart. Als teken van zijn innerlijke verslagenheid scheurt hij zijn kleren (vgl. Jl 2:13).

Het is te wensen dat wij dit telkens zullen ervaren als we in Gods Woord lezen. Dat kan! We kunnen ervoor bidden dat de Heer Zichzelf en Zijn wil in Zijn Woord aan ons laat zien. Als Hij bij ons dat oprechte verlangen ziet en ook ziet dat wij ons zullen verootmoedigen als Hij dingen laat zien die niet goed zijn, zal Hij Zichzelf en Zijn wil laten zien.

Verzen 8-11

De vondst van het wetboek

Nadat de geschiedschrijver heeft verteld over de opdracht om het huis van God te herstellen, schrijft hij over de vondst van “het wetboek in het huis van de HEERE”. Daar komt in zijn verslag nu de nadruk op te liggen. Wat verder volgt, is de uitwerking die wat in het wetboek geschreven staat, heeft op het hart en het geweten van Josia. De opwekking van Josia wordt gekenmerkt door het vinden van het Woord van God.

We mogen nog wel opmerken dat het vinden van het wetboek gebeurt in samenhang met de zorg voor de tempel. In geestelijke zin kunnen we de toepassing maken dat we Gods Woord, dat wil zeggen de betekenis ervan, zullen ontdekken, als ons hart uitgaat naar wat nu Gods huis is, Zijn gemeente. Wanneer het hart uitgaat naar hetzelfde als waar Gods hart naar uitgaat, is de juiste gezindheid aanwezig om door God onderwezen te worden uit Zijn Woord.

We weten niet wat dit wetboek is, dat ze vinden. Het kan zijn dat het gaat om de vijf boeken van Mozes of alleen om het boek Deuteronomium. Belangrijk is dat ook niet. Waar het om gaat, is de uitwerking van die vondst. Het is overigens een grote genade van God dat Hij als het ware Zijn Woord teruggeeft aan Zijn volk. Er staat wel dat Hilkia zegt dat hij het wetboek “gevonden” heeft, maar dat betekent niet dat hij er naar heeft gezocht. God zorgt ervoor dat hij het vindt.

Als het gevonden is, gaat het Woord aan zijn onstuitbare loop beginnen (vgl. 2Th 3:1). Hilkia, de hogepriester, heeft het gevonden. Hij geeft het aan Safan. Safan gaat erin lezen. Daarna gaat hij met het wetboek naar de koning. Daar aangekomen doet hij eerst verslag van zijn oorspronkelijke opdracht met betrekking tot het geld. Verder horen we niets over het werk aan de tempel. Alle aandacht gaat uit naar het Woord en wat het bewerkt.

Na het verslag over het geld vertelt Safan de koning over het wetboek dat hij van Hilkia heeft gekregen. Hij overhandigt het niet aan de koning als een antiquiteit, om het te bewonderen, maar hij leest het de koning voor vanwege de actualiteit, om erdoor aangesproken te worden. De Bijbel wordt de meeste eer bewezen als we er gelovig in lezen, hem bestuderen en in ons hart opnemen wat we lezen en in praktijk brengen wat tot ons wordt gezegd door de Heer.

Dat zien we bij Josia. De uitwerking die Gods Woord op hem heeft, liegt er niet om. Hij wordt erdoor aangegrepen of nog beter, hij wordt erdoor overmand. Hij is niet alleen door het Woord aangeslagen, maar hij wordt erdoor verslagen. Josia vraagt zich niet af of dit de Bijbel is, of het wel waar is. Hij argumenteert niet, maar het Woord werkt in hem. Hij neemt het aan, “niet als een woord van mensen, maar, zoals het waarlijk is, als Gods Woord, dat ook werkt in u die gelooft” (1Th 2:13).

Bij ons is misschien meer het omgekeerde het geval. Wij hoeven niet naar een Bijbel te zoeken. Vaak hebben we meerdere Bijbels, in verschillende vertalingen en verschillende talen, binnen handbereik, maar het doet ons vaak weinig als we erin lezen. Josia ontdekt de Bijbel. Hij doet een grote vondst, hij vindt “een grote buit” (Ps 119:162). Het verscheurt zijn hart. Als teken van zijn innerlijke verslagenheid scheurt hij zijn kleren (vgl. Jl 2:13).

Het is te wensen dat wij dit telkens zullen ervaren als we in Gods Woord lezen. Dat kan! We kunnen ervoor bidden dat de Heer Zichzelf en Zijn wil in Zijn Woord aan ons laat zien. Als Hij bij ons dat oprechte verlangen ziet en ook ziet dat wij ons zullen verootmoedigen als Hij dingen laat zien die niet goed zijn, zal Hij Zichzelf en Zijn wil laten zien.

Verzen 12-20

Het woord van de HEERE

Josia doet wat iedere ziel doet die in waarheid overtuigd wordt van zijn zonden en daarom bevreesd wordt voor het oordeel. Iemand die werkelijk tot de ontdekking komt dat hij een zondaar is, zal zich tot God wenden om te vragen wat hij moet doen. Ieder mens die wordt aangeraakt door het Woord van God en ziet wat hij is in het oog van God, heeft die vraag. Het Woord drijft in de armen van God.

Wie leeft door het Woord, kent ook de waarde en vooral de praktijk van het gebed. Josia wil van de HEERE weten of er nog hoop is. Hij zoekt die hoop bij Hem Die ook het oordeel moet laten komen. Er is bij Josia geen enkele aanmatiging. Hij brengt zijn nood bij de HEERE door te erkennen dat hij en het volk het oordeel hebben verdiend. Hij laat het aan de HEERE over hoe Hij zal antwoorden.

Josia zendt betrouwbare mannen naar Hulda. Waarom hij naar een vrouw, de profetes Hulda, zendt en niet naar Jeremia of Zefanja, die in zijn dagen als profeten optraden, is niet duidelijk. Mogelijk zijn zij nog te jong en onbekend. De profetes Hulda kent hij. Dat hij naar een profetes gaat, tekent in elk geval de tijd van verval, zoals in de tijd van het optreden van Debora, toen het verval ook groot was (Ri 4:1-9).

De naam van haar man wordt nadrukkelijk vermeld door ook de naam van zijn vader en grootvader te noemen en ook zijn beroep, dat hij beheerder van de priesterkleren is. De man van Hulda houdt zich bezig met de kleren van de priesters. In de geestelijke betekenis wil dit zeggen dat hij toeziet op het gedrag van de gelovigen, dat dit in overeenstemming is met hun belijdenis.

Hulda kent Gods gedachten met betrekking tot de praktijk van het leven van het volk van God. Een profeet of profetes doet uitspraken van God met het oog op actuele situaties. Zo iemand kan het Woord daarop toepassen. Dat ervaart Josia ook door de boodschap die zij voor hem heeft.

Hulda moet namens de HEERE over Josia spreken als “de man” en niet als ‘de koning’. Voor de HEERE is in Zijn rechtspreking alle waardigheid die Josia als koning heeft hier niet van belang. Hulda krijgt van de HEERE te horen wat Hij te zeggen heeft tegen Josia en wat zij moet doorgeven. Het begint met een herhaling van wat Josia heeft horen voorlezen en wat hem tot verslagenheid heeft gebracht. We horen voor de derde keer de aankondiging van de straf van God over Zijn volk. Wat Hulda doet, is niets anders dan Gods Woord na spreken.

Dan volgt er een woord voor Josia persoonlijk. Dat persoonlijke woord wordt wel tot hem als “de koning van Juda” gericht. Het is een woord van bemoediging. De reden daarvan is zijn verootmoediging die de HEERE heeft opgemerkt. De HEERE ziet die verootmoediging in zijn hart en Hij heeft ook de uiterlijke kenmerken van het scheuren van zijn kleren en zijn tranen waargenomen.

Van Josia’s vader Amon lezen we dat hij zich niet verootmoedigde voor de HEERE (2Kr 33:21-23). Zijn vader Manasse verootmoedigde zich, maar doet dat noodgedwongen over zijn eigen zonden. Josia verootmoedigt zich niet vanwege zijn eigen zonden, maar vanwege een gemeenschappelijke schuld. Hij verootmoedigt zich over de zonden van het volk en van zijn vaderen. Hij maakt zich er een mee.

De bemoediging is dat de HEERE hem met zijn vaderen zal verenigen en dat hij met vrede in zijn graf zal worden bijgezet. Van het onheil dat de HEERE over Jeruzalem zal brengen, zal hij niets zien.

De mannen die hij naar Hulda heeft gestuurd, brengen hem verslag uit van wat de HEERE door Hulda heeft laten weten. De uitwerking zien we in het volgende hoofdstuk.

Verzen 12-20

Het woord van de HEERE

Josia doet wat iedere ziel doet die in waarheid overtuigd wordt van zijn zonden en daarom bevreesd wordt voor het oordeel. Iemand die werkelijk tot de ontdekking komt dat hij een zondaar is, zal zich tot God wenden om te vragen wat hij moet doen. Ieder mens die wordt aangeraakt door het Woord van God en ziet wat hij is in het oog van God, heeft die vraag. Het Woord drijft in de armen van God.

Wie leeft door het Woord, kent ook de waarde en vooral de praktijk van het gebed. Josia wil van de HEERE weten of er nog hoop is. Hij zoekt die hoop bij Hem Die ook het oordeel moet laten komen. Er is bij Josia geen enkele aanmatiging. Hij brengt zijn nood bij de HEERE door te erkennen dat hij en het volk het oordeel hebben verdiend. Hij laat het aan de HEERE over hoe Hij zal antwoorden.

Josia zendt betrouwbare mannen naar Hulda. Waarom hij naar een vrouw, de profetes Hulda, zendt en niet naar Jeremia of Zefanja, die in zijn dagen als profeten optraden, is niet duidelijk. Mogelijk zijn zij nog te jong en onbekend. De profetes Hulda kent hij. Dat hij naar een profetes gaat, tekent in elk geval de tijd van verval, zoals in de tijd van het optreden van Debora, toen het verval ook groot was (Ri 4:1-9).

De naam van haar man wordt nadrukkelijk vermeld door ook de naam van zijn vader en grootvader te noemen en ook zijn beroep, dat hij beheerder van de priesterkleren is. De man van Hulda houdt zich bezig met de kleren van de priesters. In de geestelijke betekenis wil dit zeggen dat hij toeziet op het gedrag van de gelovigen, dat dit in overeenstemming is met hun belijdenis.

Hulda kent Gods gedachten met betrekking tot de praktijk van het leven van het volk van God. Een profeet of profetes doet uitspraken van God met het oog op actuele situaties. Zo iemand kan het Woord daarop toepassen. Dat ervaart Josia ook door de boodschap die zij voor hem heeft.

Hulda moet namens de HEERE over Josia spreken als “de man” en niet als ‘de koning’. Voor de HEERE is in Zijn rechtspreking alle waardigheid die Josia als koning heeft hier niet van belang. Hulda krijgt van de HEERE te horen wat Hij te zeggen heeft tegen Josia en wat zij moet doorgeven. Het begint met een herhaling van wat Josia heeft horen voorlezen en wat hem tot verslagenheid heeft gebracht. We horen voor de derde keer de aankondiging van de straf van God over Zijn volk. Wat Hulda doet, is niets anders dan Gods Woord na spreken.

Dan volgt er een woord voor Josia persoonlijk. Dat persoonlijke woord wordt wel tot hem als “de koning van Juda” gericht. Het is een woord van bemoediging. De reden daarvan is zijn verootmoediging die de HEERE heeft opgemerkt. De HEERE ziet die verootmoediging in zijn hart en Hij heeft ook de uiterlijke kenmerken van het scheuren van zijn kleren en zijn tranen waargenomen.

Van Josia’s vader Amon lezen we dat hij zich niet verootmoedigde voor de HEERE (2Kr 33:21-23). Zijn vader Manasse verootmoedigde zich, maar doet dat noodgedwongen over zijn eigen zonden. Josia verootmoedigt zich niet vanwege zijn eigen zonden, maar vanwege een gemeenschappelijke schuld. Hij verootmoedigt zich over de zonden van het volk en van zijn vaderen. Hij maakt zich er een mee.

De bemoediging is dat de HEERE hem met zijn vaderen zal verenigen en dat hij met vrede in zijn graf zal worden bijgezet. Van het onheil dat de HEERE over Jeruzalem zal brengen, zal hij niets zien.

De mannen die hij naar Hulda heeft gestuurd, brengen hem verslag uit van wat de HEERE door Hulda heeft laten weten. De uitwerking zien we in het volgende hoofdstuk.