1 Samuel 13 - Kingcomments op de hele Bijbel - Bible Commentaries

Vers 1

Saul regeert

In dit hoofdstuk wordt Saul op de proef gesteld. 1Sm 13:1 geeft een vertaalmoeilijkheid. In het eerste deel van het vers ontbreekt het getal. Letterlijk staat er: “Saul was … jaar oud toen hij begon te regeren, en hij regeerde twee jaar over Israël”. Dat hij twee jaar over Israël regeerde, wil zeggen dat hij twee jaar aan de regering is als zich afspeelt wat vervolgens wordt beschreven.

Het is de bedoeling van God om door Saul Zijn volk uit de macht van de Filistijnen te redden. De proef is of Saul dat wil doen in afhankelijkheid van Hem. Het gaat er niet zozeer om of hij het kan, maar of hij het op de juiste manier zal doen. Waarom wordt hij beproefd? Om te laten zien wat er in hem is: geloof of zelfhandhaving.

Dit is ook vaak de reden waarom wij beproefd worden. Waarom komen niet alle dienaren van de Heer ten val? Omdat in hen die staande blijven de tweede mens, Christus, wordt gezien. Zij die vallen, leven naar de eerste mens, de in zonden gevallen Adam. Saul valt omdat hij leeft naar de eerste mens. Hij valt omdat hij geen echt geloof in God heeft en daardoor onder de macht van de omstandigheden komt.

return to 'Top of Page'

Vers 1

Saul regeert

In dit hoofdstuk wordt Saul op de proef gesteld. 1Sm 13:1 geeft een vertaalmoeilijkheid. In het eerste deel van het vers ontbreekt het getal. Letterlijk staat er: “Saul was … jaar oud toen hij begon te regeren, en hij regeerde twee jaar over Israël”. Dat hij twee jaar over Israël regeerde, wil zeggen dat hij twee jaar aan de regering is als zich afspeelt wat vervolgens wordt beschreven.

Het is de bedoeling van God om door Saul Zijn volk uit de macht van de Filistijnen te redden. De proef is of Saul dat wil doen in afhankelijkheid van Hem. Het gaat er niet zozeer om of hij het kan, maar of hij het op de juiste manier zal doen. Waarom wordt hij beproefd? Om te laten zien wat er in hem is: geloof of zelfhandhaving.

Dit is ook vaak de reden waarom wij beproefd worden. Waarom komen niet alle dienaren van de Heer ten val? Omdat in hen die staande blijven de tweede mens, Christus, wordt gezien. Zij die vallen, leven naar de eerste mens, de in zonden gevallen Adam. Saul valt omdat hij leeft naar de eerste mens. Hij valt omdat hij geen echt geloof in God heeft en daardoor onder de macht van de omstandigheden komt.

return to 'Top of Page'

Verzen 2-4

Jonathan verslaat de Filistijnen

Saul heeft een leger gevormd van drieduizend mannen die hij zelf heeft uitgekozen. Het is de koninklijke garde, een keurleger. Uit dit leger vormt hij twee afdelingen, één van tweeduizend man en één van duizend man. De afdeling van tweeduizend soldaten houdt hij onder zijn bevel, terwijl hij over de afdeling van duizend soldaten het bevel aan zijn zoon Jonathan geeft. Saul legert zich met zijn manschappen in Michmas en Jonathan legert zich met zijn manschappen in Gibea. Beide plaatsen zijn strategisch van belang om mogelijke aanvallen van de Filistijnen af te weren.

Saul heeft drie grote confrontaties met de Filistijnen gehad (1 Samuël 13; 17; 31). In geen van de drie confrontaties wint Saul. De eerste confrontatie levert een overwinning op, maar die komt op naam van Jonathan. De tweede levert ook een overwinning op, maar die komt op naam van David. De derde confrontatie voert tot een nederlaag en zijn dood.

Jonathan wordt hier voor de eerste keer genoemd. Hij wordt zonder nadere introductie ingevoerd. Het is alsof we hem allang kennen. Saul staat in dit hoofdstuk en de volgende hoofdstukken tegenover zijn zoon Jonathan. Jonathan is een heel ander mens dan zijn vader. Saul betekent ‘begeerd’ (door de mens), Jonathan betekent ‘de HEERE heeft gegeven’ of ‘gegeven door genade’ (door God). Saul had moeten zijn wat zijn zoon Jonathan is. Hoe hij had moeten zijn, had hij van zijn zoon kunnen leren. Door het falen van Saul gaat het koningschap aan Jonathan voorbij. Wat wij doen, heeft grote gevolgen voor onze kinderen.

In Jonathan ontmoeten we een van de aangenaamste karakters in de Bijbel. Hij is een man die mooie kenmerken vertoont, waarop we jaloers kunnen zijn en waarvan we wensen dat we die ook bezitten. De eerste daad die van hem wordt vermeld, is dat hij de bezetting van de Filistijnen in Geba verslaat. Hij wacht niet tot de Filistijnen de aanval openen, hij neemt zelf het initiatief. Daardoor neemt hij de dreiging van die kant weg.

Tegelijk roept zijn actie de Filistijnen op om wraak te nemen. Maar niet alleen de Filistijnen komen in beweging. Als Saul van de actie van zijn zoon hoort, laat hij op de bazuin blazen, opdat “de Hebreeën het horen”. Zijn actie komt niet voort uit geloof, maar uit angst. Hij richt zich niet tot God, maar vestigt zijn hoop op de “Hebreeën”, zoals hij Gods volk noemt. Hij noemt Gods volk met de naam die de Filistijnen ervoor gebruiken (1Sm 14:11).

Omdat Saul het bericht van het verslaan van de Filistijnen wereldkundig maakt, krijgt hij de eer voor iets wat zijn zoon heeft gedaan. Toch is het volk niet blij met de overwinning. Ze zijn zo in de greep van de Filistijnen, dat de angst er diep in zit. Ze vrezen voor vergelding. Het volk geeft wel gehoor aan de oproep van Saul en komt naar hem toe.

Wat is het volk van God, dat is nu de gemeente van God, diep gezonken als het bang wordt om in een kwade reuk bij de naamchristenen – waarvan de Filistijnen een beeld zijn – te komen.

return to 'Top of Page'

Verzen 2-4

Jonathan verslaat de Filistijnen

Saul heeft een leger gevormd van drieduizend mannen die hij zelf heeft uitgekozen. Het is de koninklijke garde, een keurleger. Uit dit leger vormt hij twee afdelingen, één van tweeduizend man en één van duizend man. De afdeling van tweeduizend soldaten houdt hij onder zijn bevel, terwijl hij over de afdeling van duizend soldaten het bevel aan zijn zoon Jonathan geeft. Saul legert zich met zijn manschappen in Michmas en Jonathan legert zich met zijn manschappen in Gibea. Beide plaatsen zijn strategisch van belang om mogelijke aanvallen van de Filistijnen af te weren.

Saul heeft drie grote confrontaties met de Filistijnen gehad (1 Samuël 13; 17; 31). In geen van de drie confrontaties wint Saul. De eerste confrontatie levert een overwinning op, maar die komt op naam van Jonathan. De tweede levert ook een overwinning op, maar die komt op naam van David. De derde confrontatie voert tot een nederlaag en zijn dood.

Jonathan wordt hier voor de eerste keer genoemd. Hij wordt zonder nadere introductie ingevoerd. Het is alsof we hem allang kennen. Saul staat in dit hoofdstuk en de volgende hoofdstukken tegenover zijn zoon Jonathan. Jonathan is een heel ander mens dan zijn vader. Saul betekent ‘begeerd’ (door de mens), Jonathan betekent ‘de HEERE heeft gegeven’ of ‘gegeven door genade’ (door God). Saul had moeten zijn wat zijn zoon Jonathan is. Hoe hij had moeten zijn, had hij van zijn zoon kunnen leren. Door het falen van Saul gaat het koningschap aan Jonathan voorbij. Wat wij doen, heeft grote gevolgen voor onze kinderen.

In Jonathan ontmoeten we een van de aangenaamste karakters in de Bijbel. Hij is een man die mooie kenmerken vertoont, waarop we jaloers kunnen zijn en waarvan we wensen dat we die ook bezitten. De eerste daad die van hem wordt vermeld, is dat hij de bezetting van de Filistijnen in Geba verslaat. Hij wacht niet tot de Filistijnen de aanval openen, hij neemt zelf het initiatief. Daardoor neemt hij de dreiging van die kant weg.

Tegelijk roept zijn actie de Filistijnen op om wraak te nemen. Maar niet alleen de Filistijnen komen in beweging. Als Saul van de actie van zijn zoon hoort, laat hij op de bazuin blazen, opdat “de Hebreeën het horen”. Zijn actie komt niet voort uit geloof, maar uit angst. Hij richt zich niet tot God, maar vestigt zijn hoop op de “Hebreeën”, zoals hij Gods volk noemt. Hij noemt Gods volk met de naam die de Filistijnen ervoor gebruiken (1Sm 14:11).

Omdat Saul het bericht van het verslaan van de Filistijnen wereldkundig maakt, krijgt hij de eer voor iets wat zijn zoon heeft gedaan. Toch is het volk niet blij met de overwinning. Ze zijn zo in de greep van de Filistijnen, dat de angst er diep in zit. Ze vrezen voor vergelding. Het volk geeft wel gehoor aan de oproep van Saul en komt naar hem toe.

Wat is het volk van God, dat is nu de gemeente van God, diep gezonken als het bang wordt om in een kwade reuk bij de naamchristenen – waarvan de Filistijnen een beeld zijn – te komen.

return to 'Top of Page'

Verzen 5-7

Angst voor de Filistijnen

De Filistijnen zinnen inderdaad op wraak voor de nederlaag die hun is toegebracht. Ze brengen een grote menigte op de been om tegen Israël te strijden. Ze legeren zich in Michmas, waar Saul even tevoren nog met zijn keurkorps was. Saul is naar Gilgal getrokken om daar op Samuel te wachten, zoals Samuel dat bevolen heeft (1Sm 13:11; 1Sm 10:8). Nu komt het erop aan hoe Saul zal reageren als de beproeving zal toenemen.

Als de mannen van Israël de overmacht van de vijand zien, blijft er geen moed meer over. Bij een eerdere gelegenheid zijn ze als één man achter Saul opgetrokken tegen de vijand (1Sm 11:7). Van die moed is hier niets over. Als ze in het nauw komen en bedreigd worden, roepen ze niet tot de HEERE, maar verstopt een aantal zich “in de grotten, in de rotsspleten, tussen de rotsen, in de schuilplaatsen en in de putten”. Waar ze maar menen veilig te zijn voor de vijand, daar verbergen ze zich (vgl. Ri 6:2).

Zij die bij Saul blijven, beven. Het vertrouwen in hun held is zodanig geslonken, dat hij hen niet meer kan inspireren om de strijd met de vijand aan te gaan met de zekerheid van de overwinning. Het geloof dat er bij de eerste actie van Saul nog is, is nu verdwenen. Als er geen geloof is, geven eerdere ervaringen geen kracht. Alles wat hier gebeurt, komt omdat de hand van God erin is. Hij stelt Saul op de proef. Dat gebeurt bij Gilgal.

Hier worden Israëlieten “Hebreeën” genoemd omdat zij het land van God verlaten en de grond van het geloof prijsgeven (1Sm 14:21). De situatie is helemaal in strijd met Gods voornemen. Zijn volk trekt weg uit het land en de Filistijnen wonen er.

return to 'Top of Page'

Verzen 5-7

Angst voor de Filistijnen

De Filistijnen zinnen inderdaad op wraak voor de nederlaag die hun is toegebracht. Ze brengen een grote menigte op de been om tegen Israël te strijden. Ze legeren zich in Michmas, waar Saul even tevoren nog met zijn keurkorps was. Saul is naar Gilgal getrokken om daar op Samuel te wachten, zoals Samuel dat bevolen heeft (1Sm 13:11; 1Sm 10:8). Nu komt het erop aan hoe Saul zal reageren als de beproeving zal toenemen.

Als de mannen van Israël de overmacht van de vijand zien, blijft er geen moed meer over. Bij een eerdere gelegenheid zijn ze als één man achter Saul opgetrokken tegen de vijand (1Sm 11:7). Van die moed is hier niets over. Als ze in het nauw komen en bedreigd worden, roepen ze niet tot de HEERE, maar verstopt een aantal zich “in de grotten, in de rotsspleten, tussen de rotsen, in de schuilplaatsen en in de putten”. Waar ze maar menen veilig te zijn voor de vijand, daar verbergen ze zich (vgl. Ri 6:2).

Zij die bij Saul blijven, beven. Het vertrouwen in hun held is zodanig geslonken, dat hij hen niet meer kan inspireren om de strijd met de vijand aan te gaan met de zekerheid van de overwinning. Het geloof dat er bij de eerste actie van Saul nog is, is nu verdwenen. Als er geen geloof is, geven eerdere ervaringen geen kracht. Alles wat hier gebeurt, komt omdat de hand van God erin is. Hij stelt Saul op de proef. Dat gebeurt bij Gilgal.

Hier worden Israëlieten “Hebreeën” genoemd omdat zij het land van God verlaten en de grond van het geloof prijsgeven (1Sm 14:21). De situatie is helemaal in strijd met Gods voornemen. Zijn volk trekt weg uit het land en de Filistijnen wonen er.

return to 'Top of Page'

Verzen 8-12

Saul is ongeduldig en offert

Saul moet zeven dagen in Gilgal wachten. Dat heeft Samuel hem gezegd. Dit zal de grote proef worden, zoals de grote proef van geloof altijd geduld is, wachten op Gods tijd. Veel van Gods werk komt niet tot stand door een ongeduldig, dat wil zeggen voortijdig handelen van de mens. Het gaat erom dat de volharding of het geduld “een volmaakt werk” heeft (Jk 1:4). Het vlees is echter ongeduldig. Wachten valt ons zwaar. We hebben vaak haast. Kijk maar naar de snelweg, waar we als gelovigen overheen jagen en ons ergeren als iemand ons niet laat passeren. Saul kan niet wachten omdat hij niets van de HEERE in zich heeft.

Door te moeten wachten op Samuel is ook duidelijk dat Samuel nog steeds de werkelijke verbinding tussen God en Zijn volk is. Saul, de soldaat, die klaar is voor de strijd, moet wachten op de profeet van God, die zal zeggen wat hij moet doen. Saul wacht dan ook. Totdat hij ziet dat het volk bij het verstrijken van de tijd steeds banger wordt en begint weg te lopen. Hij ziet zijn leger slinken. Met het slinken van het leger, slinkt ook zijn geduld om op Samuel te wachten.

Geduld opbrengen kan een prestatie van het vlees zijn. Saul kan het opbrengen om het voorgeschreven gebod te houden en wacht zeven dagen. Om nog langer te wachten is geloof nodig (Jk 1:3) en dat heeft Saul niet. Hij beveelt dat het brandoffer en de dank- of vredeoffers bij hem worden gebracht, zodat hij kan offeren.

Hoewel hij geen priester is, offert hij. Hij meent dat hij als koning daar wel het recht toe heeft. Het is een daad van vermetelheid. Een dergelijke daad is de latere koning Uzzia duur komen te staan, want hij wordt door God gestraft met melaatsheid op zijn voorhoofd. Die melaatsheid houdt hij tot de dag van zijn dood (2Kr 26:16-21).

Waarom offert Saul en gaat hij niet zonder te offeren op de vijand af? Het lijkt erop dat hij nog een schijn van godsdienst wil ophouden. Zo gaan veel gelovigen naar de kerk of de samenkomst en doen wat passend is, alleen om de uiterlijke schijn hoog te houden, terwijl er innerlijk niets is wat op de Heer is gericht. Het is alleen voor anderen.

Als Saul het brandoffer heeft gebracht en hij aanstalten maakt om de dank- of vredeoffers te brengen, verschijnt Samuel op het toneel. Saul laat de offers voor wat ze zijn en gaat naar Samuel om hem te begroeten. Hij weet hoezeer hij Samuel nodig heeft en hij is zich ook bewust dat hij iets heeft gedaan, waarvan Samuel heeft gezegd dat hij dat zelf zal doen.

Voordat Saul iets kan zeggen, stelt Samuel Saul de vraag: “Wat hebt u gedaan?” Het is de vraag naar de geestelijke toestand waarin de aangesprokene zich bevindt. Deze vraag moet iemand ertoe brengen eerlijk voor de dag te komen met zijn daden. Het is een volgende vraag die God aan een mens heeft gesteld. De eerste vraag is aan Adam: “Waar bent u?” (Gn 3:9). De vraag ‘wat hebt u gedaan’, stelt God aan Kaïn, nadat deze Abel heeft gedood (Gn 4:10).

De drie uitvluchten van Saul laten zien dat hij niet met God, maar alleen naar eigen mogelijkheden rekent. Als God in het denken van een mens geen plaats inneemt, gaat hij zelf zitten denken en komt dan tot verstandelijke conclusies die hem tot verkeerde beslissingen leiden.

1. Hij ziet dat mensen hem verlaten. Omdat zijn vertrouwen op mensen is en niet op God, komt hij tot een daad van ongeloof. Zou hij trouwens de oorlog kunnen winnen met mensen die net zo weinig geloof bezitten als hijzelf?
2. Zijn gebrek aan geloof wordt openbaar als hij ziet dat Samuel niet op de afgesproken tijd komt. Indirect beschuldigt hij Samuel van woordbreuk.
3. Zijn ogen zijn op de macht van de vijand gericht, terwijl hij op God had moeten zien; zijn ogen hadden op Gods macht gericht moeten zijn.

Het denken van de mens zoekt altijd uitwegen. Hij stelt God voor als een God Wiens gunst eerst moet worden verworven, alsof het een afgod betreft. Saul heeft de moed van het vlees dat zichzelf oppept tot daden. Hij legt de schuld bij de omstandigheden. Eigenlijk zegt hij: ‘Ik werd gedwongen zo te handelen vanwege de omstandigheden. Ik wilde het niet doen, maar ik kon niet anders toen ik zag dat de Filistijnen op mij afkwamen.’ Wij zijn allemaal geneigd tot eenzelfde manier van spreken. Als we een hard woord hebben geuit of een domme handeling hebben verricht of geweigerd hebben te gehoorzamen, geven we ook gemakkelijk de schuld aan de omstandigheden.

Saul wil al zijn handelingen bedekken met de goede daad die hij meent te hebben verricht in het offeren van het brandoffer. Huichelaars leggen een grote nadruk op uiterlijke handelingen van godsdienstige aard en menen zich daardoor vrij te pleiten van een wetsovertreding.